Steen, Lynn Arthur (ed.) (2001). Mathematics and Democracy, The case for Quantitative Literacy. NCED, USA, The Woodrow Wilson National Fellowship Foundation.

Voorwoord

Literacy: een never-ending proces

Literacy gaat niet alleen over elementaire technische vaardigheden op het gebied van lezen, schrijven en rekenen.

Literacy (in de 20e eeuw) gaat verder en heeft ook te maken met wat een individu doet met deze vaardigheden: hoe hij ze gebruikt, waar, hoe vaak, en met welk doel.

Literacy is niet een meetbare hoeveelheid technische vaardigheden, maar vooral een uitspraak over de aard en kwaliteit van interactie tussen een persoon en zijn sociale omgeving.

Literacy kan geen vaststaande betekenis hebben los van tijd en plaats.

Betekenis geven aan Literacy is een never-ending proces.

Liberating literacy

Wat betekent Literacy in een democratische samenleving gericht op individuele vrijheid?

Maak onderscheid tussen Inert literacy en liberating literacy.

Inert literacy is het niveau van verbale en numerieke vaardigheden om instructies te begrijpen, routine handelingen te verrichten en op een mechanistische manier taken uit te voeren. Deze mate van literacy kun je verwachten in een culturele setting waarin traditie overheerst, gewoonten vast staan en waarin mogelijkheden voor vrijheid, eigen keuzen en vernieuwing beperkt zijn.

Liberating literacy veronderstelt een veel hogere standaard. Individuen maken zich noodzakelijke vaardigheden eigen om informatie te kunnen opzoeken en om hier kritisch mee om te gaan, erover na te denken en beslissingen te nemen. Een vitale democratie veronderstelt deze laatste vorm: popular enlightment.

Een democratie kan alleen goed functioneren als individuen in staat zijn zelf te denken, onafhankelijk te oordelen en onderscheid te maken tussen goede en slechte informatie.

Een overvloed aan informatie

In het grootste deel van de geschiedenis hadden mensen te maken met schaarse en incomplete informatie. Gegevens waren moeilijk te verkrijgen of ontoereikend.

Nu hebben we te maken met een overvloed aan informatie. Voortdurend worden nieuwe gegevens over ons uitgestort: uitkomsten van opinieonderzoeken, behandelingen van ziektes, signalen van satellieten. We verdrinken erin. De beschikbaarheid van cijfers bereikt elke hoek van de samenleving. Goed gebruik ervan kan meer macht geven aan individuen en bijdragen aan een democratisch debat en het nemen van de goede beslissingen.

Ongecijferdheid (John Allen Paulos) kan ook leiden tot uitsluiting van allerlei menselijke mogelijkheden (thuis, in prive-leven, werk, samenleving). Lynn Steen waarschuwt dat "een ongecijferde burger nu net zo kwetsbaar is als een ongeletterde boer in de tijd van Gutenberg''. En zo'n terugval naar de tijden van voor de Verlichting is onacceptabel voor een democratie.

De vraag "hoe dit gevaar te keren" heeft geleid tot het instellen van een Quantitative Literacy Design Team (voorzitter Steen) door de National Council on Education and the Disciplines (NCED).

Discussienota

Het Team heeft een case statement geschreven en daarop de reactie gevraagd van 12 respondenten. Dit vormt het begin van een nationale discussie over de relatie tussen wiskunde, gecijferdheid en democratie; bedoeld voor mensen in het onderwijs, maar ook voor een veel breder publiek.

Veel ideeën over het verband tussen wiskunde en kwantitatieve literacy belemmeren eerder het begrip; moeten dan ook nader onderzocht worden.

Slechts een klein deel van het onderwijs dat leidt tot grip krijgen op cijfers is terug te vinden in het wiskundecurriculum. Dat komt omdat het wiskundecurriculum calculus-geörienteerd is en toewerkt naar abstracte concepten die alleen in een beperkt aantal beroepen nodig zijn. Met rekenen wordt al vroeg gestopt en vaardigheden in complex rekenen en data-analyse worden niet geoefend.

Daarom leiden inspanningen die meer aandacht besteden aan het traditionele wiskundeprogramma niet noodzakelijk tot een grotere competentie ten aanzien van kwantitatieve data en cijfers. Gecijferdheid bereik je niet door te streven naar steeds hogere abstractie, maar juist door toepassing en gebruik in levensechte contexten en situaties.

Het is ook niet zo dat wiskunde en gecijferdheid niets met elkaar te maken hebben. Het idee achter gecijferdheid is dat wiskunde naar andere vakken en gebieden uitgebreid moet worden, waarin te vaak de kwantitatieve aspecten van het leven niet onderkend worden. Het opdelen in vakken is zelden mogelijk in de buitenwereld. In het leven zijn cijfers overal en kunnen niet gescheiden worden van een bepaald vak. Daarom ligt het voor de hand dat de verantwoordelijkheid voor kwantitatieve literacy breed gespreid wordt in het curriculum. Kwantitatief (leren) denken is niet alleen de taak van de wiskundeleraar.

Een manier om het debat te benaderen zou kunnen zijn het wiskunde curriculum te accepteren zoals het is en je af te vragen hoe je bereikt dat meer leerlingen dat met succes afronden. Deze discussie-nota kiest een andere benadering en stelt de vraag: wat voor soort onderwijs leidt naar liberating literacy?

oktober 2001